Artemis doğayı, doğumu temsil eder. Artemis ayrıca doğum yapan kadınların da koruyuculuğunu üstlenir.
Artemis Roma mitolojisinde Diana’ya karşılık gelir. İsminin “dokunulmamış, bozulmamış” anlamına gelen “artemes” sıfatından türetilmiş olduğu düşünülmektedir. Onun için “hedefi vuran” ve “gümüş yaylı” sıfatları da kullanılmıştır. Yunan mitolojisinde Artemis Ay’ı temsil eder. Bu nedenle Latince “ay” anlamına gelen Luna adını da almıştır.
Yunan mitolojisinde Zeus ve Leto’nun ilişkisi sonucu Artemis ve Apollon doğmuştur. Zeus’un Leto ile ilişkisini kıskanan Hera, Leto’yu her yerde takip etmesi için Phthon’u görevlendirir hem de “Güneşin doğduğu bütün yerlerde doğuramasın” diyerek Leto’nun doğum yapmasını engellemek ister. Fakat Zeus Leto’yu bir bıldırcına çevirerek onun kaçmasını sağlar.
Sonsuza kadar evlenmemeye karar verir
Doğum yapabilmek için tüm dünyayı dolaşan Leto’ya Poseidon yardımcı olur. Poseidon üç uçlu yabasını denize vurarak denizden yükselttiği Delos Adası’nı ve Leto’yu dalgadan bir kubbeyle koruma altına alır ve Leto ilk olarak kızı Artemis’i doğurur. Artemis doğar doğmaz ayaklanır ve annesine ikizi Apollon’u doğurmasında yardım eder. Doğum sırasında annesinin çok fazla acı çekmesi, Artemis’in evlilikten nefret etmesine neden olur. Sonsuza dek evlenmemeye ve bakire kalmaya karar verir.
Henüz üç yaşında bir çocukken, kızını dizlerinin üzerine oturtan Zeus, kendisinden hediye olarak ne istediğini sorar. Artemis hemen babasına isteklerini sıralar: “Lütfen sonsuza dek bakire kalmama izin ver; Apollon’unki kadar çok isim ver; onunki gibi yay, meşale gibi yanan oklar ve yıldırım ver. Avlanabilmem için dizlerime kadar uzanan safran elbiselerle kuşat. Altmış tane, aynı yaşta deniz perisi hizmetimi görsün. Avlanmadığım zamanlarda çizmelerimi parlatmaları ve köpeklerimi doyurmaları için yirmi nehir perisi bağışla. Ve son olarak da istediğin şehirleri ver, ama çoğunlukla dağlarda yaşayacağım için bir tane şehir yeterli. Ne yazık ki, annem Leto’dan sancısız bir şekilde doğduğum için doğum sancısı çeken kadınlar beni her zaman yardıma çağıracaklar, bu yüzden Fatalar beni Doğum Tanrıçası yaptılar.”
Artemis’e yaklaşan erkekler tavşana dönüşüyor
Artemis gibi avcıları da bakirelik yemini etmiş, Artemis de bütün avcılarını 13-15 yaşlar arasında ölümsüz olarak sabitlemiştir. Satirler, Artemis ve avcıların hayranıdır. Çünkü Artemis hayvanları ve doğayı çok sever. Fakat hiçbir erkek veya satir asla ve asla Artemis ile avcılarına yaklaşamamaktadır. Artemis kendine yaklaşan erkekleri ya bir çeşit geyiğe ya da tavşana çevirerek onları cezalandırmıştır. Akıllı uslu olduğu kadar zalimdir de Artemis. Okunu sadece avlanmak için kullanmaz. Efsaneye göre zamanında Niobe, on iki (bazı kaynaklara göre on dört) çocuk doğurup Leto’yu sadece iki çocuğu olduğundan dolayı aşağılar. Buna gücenen Leto ise çocukları Artemis ve Apollon’u Niobe’nin çocuklarını öldürmek üzere görevlendirir. Bu çocukların altısını Artemis, diğer altısını ise Apollon öldürür. Bunun sonucu olarak Niobe acısından taşa dönüşür.
Apollon’un Artemis’e oynadığı oyun
Bakireliğiyle bilinen Artemis hayatında asla evlenmeyeceğine dair karar almış olsa da birçok kişinin kalbini çalmıştır. Ama içlerinden sadece Poseidon’un (deniz, deprem, atlar tanrısı) oğlu olan avcı Orion’a âşık olmuştur. Orion’a evlenmeyi düşünecek kadar büyük bir aşkla tutulmuş olsa da kardeşi Apollon buna karşı çıkmış, fakat Artemis kimseyi dinlememiştir. Bunun üzerine Apollon Artemis’e bir oyun oynamıştır; Apollon, birgün yüzerken Orion’un kıyıdan oldukça uzaklaşıp kafasının sadece bir nokta kadar gözüktüğünü görmüş ve kardeşi Artemis’e “Okunu oraya kadar gönderebilir misin?” diye sormuştur. Artemis ise her şeyden habersiz okunu atmış ve sevdiği adamı vurmuştur. Gerçeği görünce oldukça üzülen Artemis babası Zeus’a giderek Orion’u bir takımyıldızı olarak gökyüzüne koymasını istemiş ve babası da dileğini gerçekleştirmiştir.
Tüm hayvanlar onun için kutsaldı
Çok yönlü bir tanrıça olan Artemis, doğa tanrıçasıydı ve hayvanları koruyordu. Bu niteliğinden dolayı pek çok hayvan türü onun için kutsal sayılmaktaydı.Diğer taraftan Artemis, ırmak gibi akan suların yanı sıra, göl ve bataklık gibi durgun sulara, nemli alanlara da egemendi. Özellikle kıyılar, limanlar ve denizcilik onun özel hâkimiyet alanını oluşturuyordu.
Artemis Anadolu ve Yunanistan’da bilinen bir tanrıçadır. Doğanın birçok özelliğini bünyesinde birleştirir ve bundan ötürü tanrıçanın, pek çok yerde farklı niteliklerine rastlanmaktadır.
Bir çok dilde farklı isme sahip
Helenistik çağ öncesi Yunan, Kuzey Anadolu ve Girit’te yaşayan halklar tarafından inanılan Artemis’in hayvanlarla beraber olan betimi en eski çağlara dayanan ünlü Girit mühürlerinde ve bazı anıtlarda görülür. Artemis’e geniş bir coğrafyada farklı dilleri konuşan insanlar tarafından tapınıldığı için birçok farklı ismi olmuştur. Örneğin; Frigya’da onun adı, boyunduruğu altına aldığı aslanlara arabasını çektiren Kybele’dir. Kapadokya’da ise “Ma” ismini almıştır. Latin mitolojisinde bakireliğin sembolü olmasına rağmen, Anadolu’da Efes’te, doğurganlığın ve bereketin sembolü olan bir ana tanrıçayı simgeler. Bu konumda Efes Artemisi ya da İyon Kibelesi olarak anılır.
