Tarihçi İsmail Küpeli, Dersim katliamına ilişkin bir Alman belgesini ortaya çıkardı. Almanya’nın Trabzon Konsolosluğu’nun bir Türk komutanın anlatımına dayandırdığı belgede “Gözle görebildiği alan içerisinde sayabildiği ölü erkek sayısı 5000 civarındaymış.
Geçen aralık ayında Alman devlet televizyonu ARD’de yayınlanan “ttt-titel thesen temperamente” adlı programda Dersim katliamına yer verildi.
Programda Türkiye’nin devlet arşivlerinde bulunan bir belgede Dersim katliamında kullanılan zehirli gazların 1937 Hitler Almanya’sı ile işbirliği yapılarak Almanya’dan alındığı bilgilerine yer verildi.
Programda tüm bu kararların ve Dersim’de yaşanan katliamın ardındaki ismin Atatürk olduğu belirtildi.
Kimi tarihçiler gösterilen belgelerin yeni olmadığını 2. Dünya Savaşı öncesi Türkiye’nin Almanya’dan ve İngiltere’den gaz istediğini iddia etti.
Bu tartışmaların ardından 10 Şubat’ta Dersim Katliamı ile ilgili yeni bir belge sosyal medyada yayınlandı.
Belge, Almanya’nın Trabzon Konsolosu’nun 3 Ekim 1938’de Almanya’nın Ankara Büyük Elçiliği için hazırladığı bir rapor.
Rapor, “Garnizonundaki alay Kürt Dersim bölgesindeki ‘tatbikattan’ (intikal) döndü” şeklinde başlıyor.
Raporda tatbikatın ana amacının dik başlı Dersim Kürtlerinin bastırılması olduğu, bu nedenle de Türkiye basını ve İçişleri Bakanı’nın konuyu gündeme bile getirme ihtiyacı hissetmediği ifadeleri yer alıyor.
Raporun dikkat çeken cümleleri ise şöyle:
“Silahlı olsun olmasın erkekler yığınlar halinde vuruldu. Bunu burada sadece askerler anlatmıyor, belediye hoparlöründen de 200, 500, 600 asinin “firar teşebbüsü” sırasında vuruldukları duyuruluyor…
Alay komutanının şahsi açıklamasına göre, ” bölgede taş üzerinde taş bırakılmamış, öyle ki gelenler ne bir çatı ne de yiyecek bir şey bulabilecektir” deniliyor.
Gözle görebildiği alan içerisinde sayabildiği ölü erkek sayısı 5000 civarındaymış.
Bu raporun dışında bir de siyaset bilimci ve tarihçi İsmail Küpeli’nin paylaştığı başka bir belge de yeni bilgiler var.
Alman müsteşarının mektubu
Bu Almanya’nın Ankara Büyük Elçisi Friedrich von Keller’ın Nazi diplomatı ve savaş suçlusu müsteşar Richard von Weizsäcker’e yazdığı mektup.
17 Mayıs 1938’de yazılan bu mektupta Türk ordusunda kimi subayların Nazilere duydukları sempatiden ve bunun siyasi açıdan kullanılabilirliğinden bahsedilerek şöyle deniliyor:
“Reich savaş bakanlığına gönderilen bir başvuruda, Alman ordusunun bazı kısımlarına tahsis edilmiş on iki subaya ek olarak, on ikiye kadar ilave subaya da izin verilmesi istenmiştir.”
Hala Bochum Üniversitesi’nde tarih bölümünde doktorasını yapan İsmail Küpeli bu belgelerin Almanya başta olmak üzere dünya kamuoyunun Dersim’de 1937-1938 yıllarında yaşananlardan haberdar olduğunu gösterdiğini belirtti.
