Hilvan’da 43 yıl önce Halil Çavgun’un öldürüldüğü döneme çocuk yaşta tanıklık eden İhsan Yavuz, Çavgun’un ölümü ardından ilçede yürütülen mücadeleyle bambaşka bir süreç yaşandığını söyledi.
Urfa’nın Hilvan ilçesindeki isyanın öncülerinden Halil Çavgun’un Süleymanlar Aşireti tarafından öldürülmesinin üzerinden 43 yıl geçti. Antep’te 18 Mayıs 1977’de kontra güçler tarafından öldürülen Hakki Karer’in ölüm yıldönümü dolayısıyla Mustafa Kemal Okulu’nda düzenlenen anmaya yapılan saldırıda Halil Çavgun hayatını kaybetti. Hilvan’da Halil Çavgun’un öldürülmesi, yeni bir sürecin başlangıcı oldu. 1979 yılında Süleymanlara geri adım attırıldı ve o sürecin iki yılı tarihe “Hilvan direnişi” olarak geçti. Bu süreçte Kürt hareketinin ilk silahlı eylemi ilçede gerçekleşirken, ilçede belediye başkanlığını Nadir Temel kazandı ve o süreçte ilk kez belediye meclis üyeliğine kadınlar seçildi.
O döneme 10 yaşındaki bir çocuk olarak tanıklık eden İhsan Yavuz, Halil Çavgun’u öldürüldükten sonra tanıdığını söyledi. Çavgun’un geçmişte evlerine çok fazla ziyarette bulunduğunu belirten Yavuz, Çavgun’un iyi kişiliğiyle hep anlatılan bir isim olduğunu dile getirdi.
MEKTEBA REŞ
Yavuz, Halil Çavgun’un vurulduğu geceye ilişkin şu detayları verdi: “Saldırı gecesi evdeydik. Hiçbir şeyden haberimiz yoktu. O dönem mercimek ekmiştik. Gündüzleri tarlada çalıştığımız için erken yatardık. Halil arkadaş Mustafa ve Emin (Yavuz) ağabeylerimle ilişkiliydi. 17 Mayıs’ı 18’e bağlayan gece olay gerçekleşti. Okulda Hakki Karer’in ölüm yıldönümü için broşür dağıtımı, yine afişlerin asılması için planlama yapmak amacıyla toplantı kararı almışlardı. Halil arkadaşın katledilişinden sonra o okulun ismi Mekteba Reş (Kara Okul) oldu. Toplantının alındığı okul bizim eve yakındı. Aramızda bir sokak vardı. Geceleyin birden silah sesleri geldi ve uzun süre davam etti. Mustafa abim eve gelip anneme bir şeyler söyledi ve gitti. Gece kimse Çavgun’un yaşamını yitirdiğini bilmiyordu. Sabah saatlerinde durum fark edildi. İnsanlar o dönem saldırıyı yapanların ismini zikretmekten bile korkuyorlardı. Daha sonra babam ‘Halil, Süleymanlar ve hükümet tarafından öldürülmüş’ dedi.”
İlçeye o süreçte büyük aşiret ve ailelerin hakim olduğunu söyleyen Yavuz, bazı ailelerin de dayanaklarının iktidar olduğunu belirterek, “Bu ailenin karşısında kimse duramaz, başkaldıramaz. Yukarıda Allah, aşağıda bunlar var diyorlardı. Yine arkadaşlar için ‘Kaç tane talebedir, gençtir. Bir ay içerisinde hepsi kaçar, gider, direnemez’ diyorlardı. Birçok kişi bu olayı iki aile arasında yaşanmış bir kavga gibi görüyordu. Bu nedenle birkaç aile dışında kimse sahiplenemiyordu” dedi.
TÖRENDE MESAJ VERİLDİ
Ertesi gün cenaze törenine her yerden Halil Çavgun’un arkadaşlarının Hilvan’a akın ettiğini, gelenlerin hem buradaki halka hem de diğer arkadaşlarına büyük bir moral verdiğini söyleyen Yavuz, “Cenaze töreni ile saldırıyı yapanlara karşı bir mesaj verildi. Arkadaşlarda korku yoktu. Fakat halk hala korkuyordu. O dönem arkadaşlara talebe diyorlardı. Halil Çavgun’un katledilmesi bir tarih oldu. Halil arkadaşın şehadeti çok ağırdı, aynı zamanda birçok şeyin de önünü açtı. O zaman arkadaşlar ‘Ya bu işi bırakacağız ya da Halil arkadaşın intikamını en kısa zamanda alacağız’ diyorlardı.”
KEMAL PİR: BU EV TARİH OLACAK
Çavgun’un ölümünden bir müddet sonra Süleymanların araçlarının tarandığını ve saldırının ailelerinin üzerine yıkılmak istendiğini belirten Yavuz, polis ve askerler tarafından evlerine baskın düzenlendiğini, ardından da tarandığını aktardı. O gece başka yerde kaldıklarını sabah geldiklerinde kapı ve camlarını kırık bulduklarını söyleyen Yavuz, “Duvarlar mermi izleriyle doluydu. Şunu hiç unutmam, evimiz tarandıktan sonra Kemal Pir eve geldi. Kürtçe bilmiyordu. Annem evi göstererek sıvanması gerektiğini söyledi. Kemal Pir ise, ‘Yok teyze bu ev böyle kalacak. Bir gün bu ev tarih olacak’ dedi” diye belirtti.
KOMÜNLER KURULDU
2-3 ay sonunda ilçede büyük toplumsal değişim yaşandığına işaret eden Yavuz, mahallelerde komün ve komiteler kurulduğunu belirterek, “Her mahallenin sorumlusu vardı. Yine komiteleri vardı. Düşünün o dönem komün yaşam geliştirildi ilçede. Kadınların, gençlerin komisyonları vardı. O dönem ilk defa kadınlar belediyede yer aldı. Yine o dönem kadınlar güç oldu. Düşünün kadınlar belinde ve sırtında silahlarıyla sokaklarda geziyorlardı. İnsanlar şaşırıyordu. Bundan önce kadınlar kapı komşusuna gitmek için sokakta erkek var mı yok mu diye baktıktan sonra çıkardı. Bir anda çok şey değişti. Halil Çavgun’un şehadeti birçok değişime öncülük etti” diye konuştu.