Şifacı ellerde doğan ve şifa veren sesiyle büyüleyen Afrika Ana: Miriam Makeba

0
837

Şifacı bir kadının çocuğu olarak dünyaya gelen Zenzile Miriam Makeba, yani bilinen adıyla ‘Afrika Ana’ kıtasına yaşatılan ‘kader’den payını aldı; yasaklar, sürgünler, mücadele ve isyanla dolu bir yaşam sürdü. ‘Apartheid’e karşı mücadelesi nedeniyle vatandaşlıktan çıkarıldı, siyah hakları militanıyla evlilik yaptığı için ABD pasaportu iptal edildi. Afrika’nın isyanını Zenzile’nin sesinden öğrendi tüm dünya ve o bir sahne gibi yaşamını yine sahnede sonlandırdı…

Afrika Ana’ olarak da tanınan Güney Afrikalı caz sanatçısı Zenzile Miriam Makeba, Afrika’nın sömürge sokaklarında kadınlara devlet-polisten kaçma öğüdünde bulunan çocukların dilinden ezgiye döküyor, ‘Kawuleza mama’ yı… Bir konserinde bu şarkının hikayesini şöyle anlatmıştı: “Güney Afrika’daki şehirlerin cıvarında siyahların yaşadığı mahallelerde, küçük çocuklar, şu ya da bu nedenden baskına gelen polis arabalarını gördüklerinde ‘kawuleza mama’ diye bağırırlardı, ‘çabuk ol anne’ anlamına geliyor bu sözcük, ‘çabuk ol anne, nolur yakalanma’”

O’na en çok ‘Afrika Ana’ ismi yakıştı

Kıtasına yaşatılan ‘kader’den payını alan; yasaklar, sürgünler, mücadele ve isyanla dolu bir yaşam süren Zenzile için Afrika demek ‘özgürlük’ demekti. Apartheid rejimi tarafından vatandaşlıktan çıkarıldıktan 30 yıl sonra özgür Güney Afrika’da verdiği ilk konserinde bunu sahneye sığmayan coşkusu ve şarkılarıyla anlattı. Köklerine tutunarak yaşamayı seçen Zenzile için ‘caz şarkıcısı’, ‘hak savuncusu’, ‘aktivist’, ‘militan’, ‘anne’, ‘şifacı’ sıfatları kullanılsa da ona en çok yakışan hep ‘Afrika Ana’ oldu.

8 yaşında anne-kız cezaevine girdi

Zenzile 4 Mart 1932’de Güney Afrika’da Johannesburg’a bağlı bir kasabada bitki şifacısı bir kadının kızı olarak dünyaya geldi. Günümüz deyimi ile ‘alternatif tıpçı’ olan annesi, kasabasındaki insanları bitkileri ile tedavi ediyordu ve Zenzile 8 yaşındayken malt ve mısır unu ile bira yapıp sattığı için tutuklandı. Çünkü beyazlar siyahların kendi birasını yapmasına ve satmasına izin vermiyordu. Zenzile annesi ile birlikte 8 yaşındayken cezaevinde girdi ve 6 ay cezaevinde yaşadı.

Grammy alan ilk siyahi sanatçı

İlkokul yıllarında koroda şarkı söylemeye başlayan Zenzile, ilk şarkısı ‘Pata Pata’yı 1957 yılında yazdı. Amerika’ya giden Zenzile, ırkçı Apartheid rejimine karşı kampanyalar yürüttüğü için 1963 yılında vatandaşlıktan çıkarıldı. Artık ‘vatansız’ olan Zenzile 1966’da ‘An Evening with Harry Belafonte and Miriam Makeba’ (Harry Belafonte ve Miriam Makeba ile bir Akşam)  adlı albümüyle Grammy ödülü alan ilk siyahi Afrikalı sanatçı oldu.

Düşünceleri ve aşkı için ülkelerden kovuldu

ABD’de müzik çalışmalarını sürdüren Miriam Makeba, politik kimliğinden ödün vermedi ve aşkını da isyandan yana seçti.  1968 yılında sivil haklar savunucu militanı Stokely Carmichael ile yaptığı evlilik nedeniyle ABD’de ‘tehlikeli’ ilan edildi ve pasaportu iptal edildi, konser ve albüm çalışmaları durduruldu. Tercihleri nedeniyle bir ülkeden daha kovulan Zenzile için başka yurt aramanın vakti gelmişti.

 30’un üstünde albüm

Zenzile Afrika ülkelerinden Gine’ye giderek yerleşti ve müzik alanındaki çalışmalarını sürdürdü. 1986 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na Gine Hükümeti’nin temsilcisi olarak atandı ve Dag Hammarskjöld Barış Ödülü’nü kazandı. 1975 yılında ikinci defa Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna girdi.  Otuz’un üstünde albümü olan Miriam Makeba, ırkçılık anlayışına karşı sürekli mücadele verdi.

30 yıl sonra ülkesinde ilk konseri

1985 yılında kızı Bongi’nin ölümü üzerine Brüksel’e taşınmaya karar verdi. Zenzile doğduğu topraklara ancak Güney Afrika’da özgür seçimler yapılıp Nelson Mandela başkan seçildikten sonra dönebildi. Nelson Mandela’nın daveti üzerine ülkesine Fransız pasaportuyla dönen Zenzile, ülkesinde 30 yıl sonra ilk konserini verdiğinde sahneye sığmayan coşkusuyla ‘özgürlüğü’ haykırdı. Dokuz ayrı ülkeden pasaport alan ve 10 ülkede fahri vatandaşlık payesi verilen Miriam 10 Haziran 1993 yılında Fransız pasaportuyla evine geri döndü.

Sahnede yaşama veda…

16 Ekim 1999 tarihinde Miriam Makeba Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü İyi Niyet Elçisi (FAO) aday oldu. 2011 yılında barışa ve uluslararası anlayışa verdiği üstün hizmetler için Berlin’deki Almanya Birleşmiş Milletler Derneği (DGVN) tarafından Altın Otto Hahn Barış Madalyası ödülüne layık görüldü.

Zenzile 9 Kasım 2008 yılında Camorra karşıtı (Campania’da yerel bir mafia benzeri bir örgüt) yazar Roberto Saviano’yu desteklemek için İtalya’da organize edilen bir konser sonrası kalp krizi geçirerek yaşamını yitirdi.

Zenzile sadece cazcı değil politik eylemciydi

Kara kıtaya yaşatılmaya çalışılan ‘kara kader’den payını fazlasıyla alan sürgün ve isyanla geçen koca ömrüne Zenzile, Afrika’nın isyan ve ağıtlarını sığdırdı yetmedi, politik bir eylemci olarak ülkesinde ve dünyadaki tüm haksızlıklara karşı durmayı bildi.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz