Rojava’da, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın ‘Halkların devrimi kadınların devrimiyle mümkündür’ paradigmasını esas alan kadınlar, tarihi direnişleri ve büyük emekleriyle Rojava Devrimi’nin mimarı oldu.
KADINLAR, 40 YILDIR DEVRİMİN HAZIRLIĞINI YAPIYOR
Uzun çalışmaların ardından 2005’te Yekitiya Star kuruldu. Yapılan yoğun çalışma ve örgütlenme sayesinde daha geniş bir yapılanmaya ihtiyaç duyuldu. Bu ihtiyaca binaen 25 Şubat 2016’da Kongreya Star kuruldu.
Suriye’deki Baas rejimine hizmet eden Suriye Kadın Birliği, kendini kadınların temsilcisi olarak gösterse de gerçekte Baas rejiminin propagandasından öteye gidemedi. Kadınların sorunlarına çözüm olamayan Suriye Kadın Birliği, erkek egemen zihniyetin etkisinden de kurtulamadı. Suriye Kadın Birliği’ne ilişkin konuşan Kongreya Star Üyesi Mune Yusif, bu birliğin erkek egemen zihniyetin propagandasını yaptığını belirtti. Kadınlara yönelik izlediği politikaların erkeklerin kadına olan bakışından farksız olduğunu ifade eden Mune, “Kadınlara yönelik yaptıkları çalışmalara baktığınızda toplum tarafından kadına biçilen roller dışına çıkmadıklarını görürsünüz. Sadece dikiş-nakış kurslarıyla kadın mücadelesi yürütülmez” dedi. Yekitiya Star’ın kurulmasının amacının kadını fikir ve zihniyet bakımından geliştirmek olduğunu kaydeden Mune, “Erkek egemen zihniyet nedeniyle bu konuda büyük engeller yaşandı” şeklinde konuştu.
Minbic Yürütme Meclisi Eş Başkan Yardımcısı Cemile Ahmed de kadın mücadelesini devrimin başladığı tarihle sınırlı tutmanın yanlış olduğunu ifade ederek, kadınların Kuzey ve Doğu Suriye’de 40 yıldır büyük bir mücadele yürüttüğüne işaret etti. Önder Abdullah Öcalan’ın kadın özgürlük paradigmasının kadın mücadelesinin rehberi olduğunu kaydeden Cemile, “Kadınlar devrimden önce örgütlenmeye başladı. Suriye’deki cezaevlerinde onlarca tutuklu kadın bulunuyor. Yüzlerce kadın özgürlük mücadelesi saflarına katıldı. Bütün bunlar kadınların devrimin hazırlıklarını yaptığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.
‘KADINLAR DAHİL OLMADI BİZZAT GERÇEKLEŞTİRDİ’
Kuzey ve Doğu Suriye İçişleri Komitesi Eş Başkanı Hêvî Mustafa, Demokratik Özerk Yönetim’in kuruluşunda eş başkan olarak görev almış ilk kişi olma özelliğini taşıyor. Kadınların Rojava Devrimi hazırlıklarına ilişkin konuşan Hêvî, “Kadınlar, devrimin başlamasından çok önce, uzun süren hazırlıklar yaptı. Devrim gerçekleştiğinde kadınlar büyük bir örgütlü güce sahipti. Kadınlar gerçekleşen bir devrime dahil olmadı, devrimi bizzat gerçekleştirdi. Rojava Devrimi Kadın Devrimi’dir” değerlendirmesinde bulundu.
ROJAVA DEVRİMİ NASIL KADIN DEVRİMİ’NE DÖNÜŞTÜ?
Önder Abdullah Öcalan, Demokratik Toplum Manifestosu’nun 4’üncü kitabı olan ‘Ortadoğu’da Uygarlık Krizi ve Demokratik Uygarlık Çözümü’nde Kadın Devrimi’ne ilişkin, “Sistem reformla düzelme şansını çoktan yitirmiştir. Gerekli olan tüm toplumsal alanlarda yürütülecek bir ‘kadın devrimi’dir. Nasıl ki kadın köleliği en derin kölelikse, kadın devrimi de en derin özgürlük ve eşitlik devrimi olmak durumundadır” diyor.
Kadınların tarih boyunca gelişen devrimlerde hem katılım hem de öncülük düzeyinde var olduğunu söyleyen Hêvî Mustafa, “Yakın tarihte kadınlar, kadın hakları ve özgürlüğünü savunan örgütler kurdu. Fakat devrimler gerçekleştikten sonra rolleri de sona erdi. Rojava Devrimi’nde kadının durumu, diğer devrimlerden daha farklıdır. Nedeni ise kadınların bütün alanlarda örgütlülüğünü geliştirmesidir. Rojava Devrimi bu özelliğiyle kendini korumuş, geliştirmiş ve kadın rengini alarak Kadın Devrimi şeklinde tanımlanmıştır” diye konuştu.
Kuzey ve Doğu Suriye’de kadınlar siyasi, askeri, toplumsal ve diplomatik alanlarda önemli roller üstlendi. Bölgede ayrıca 20’den fazla kadın kurumu aktif faaliyet yürütüyor. Bu kurumların başında 2005’te Yekitîya Star olarak kurulan Kongreya Star; 2019’da kurulan Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Meclisi, 2017’de kurulan Suriye Kadın Meclisi, 2013’te kurulan Sara Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Örgütü, yine 2013’te kurulan Kadın Evleri, 2014’te ilk kuruluşlarını ilan eden Kuzey ve Doğu Suriye’deki bölge yönetimlerinin kadın komiteleri ve 4 Nisan 2013’te kurulan, kadınların askeri savunma gücü Kadın Savunma Birlikleri (YPJ) yer alıyor.
Öte yandan işgal edilmeden önce Temmuz 2017’de Efrîn’de ilk Jineoloji Akademisi kuruldu. Bunların yanında genç kadın örgütü olan Genç Kadın Birliği ve kadın basın emekçilerinin örgütü olan Kadın Basın Birliği kuruldu. Ayrıca Kuzey ve Doğu Suriye genelinde kadın komünleri ve yine her komünde kadın komiteleri bulunmaktadır.
Devrim süresince siyasi ve diplomatik alanda faaliyet gösteren kadınlar, Suriye krizinin ve Ortadoğu’nun ele alındığı birçok panel, forum ve toplantıya katıldı. Kuzey ve Doğu Suriyeli kadınların tüm dünyanın ilgisini çeken en büyük başarısı ise YPJ’nin kazanımları oldu. Kobanê ve Efrîn direnişlerinde amansız bir mücadele sergileyen YPJ savaşçıları, 9 Ekim 2019’dan itibaren Girê Spî ve Serêkaniyê’de, işgalci Türk devleti ve çetelerine karşı büyük bir direniş sergiledi. DAİŞ’in bölgede bitirilmesinde öncülük eden YPJ’li kadınlar, Şengal’deki soykırım saldırılarında kaçırılmış binlerce Êzidî kadını da çetelerin elinden kurtardı.
Kuzey ve Doğu Suriye’deki kadınların kazanımları, işgalci Türk devleti ve çetelerinin başlıca hedefi oldu. Örgütlü ve direnişçi kadından korkan işgalciler ve çeteler, kadınları hunharca katletmekten geri durmadı. Ekim 2019’da Suriye Gelecek Partisi Genel Sekreteri Hevrîn Xelef ve 23 Haziran 2020’de Kongreya Star Fırat Koordinasyonu üyeleri Zehre Berkel ve Hebûn Mele Xelîl ile Emîne Weysî adlı kadın, işgalci Türk devleti tarafından katledildi.
KADINLARIN ÖRGÜTLÜLÜKLERİ HANGİ DÜZEYDE?
Kadınlar iradelerini Rojava Devrimi’nde ortaya koydu. Kuzey ve Doğu Suriye’deki binlerce kadın meclislerde, sivil kurumlarda, askeri alanda, komitelerde ve eş başkanlıklarda yer alarak çalışmalar yürüttü. Fedakârlık ve bu kadar çalışmanın yanında elbette örgütlenme, fikir ve zihniyet alanındaki gelişmelerde sorunlar ve engeller de ortaya çıkıyor.
Minbic Yürütme Meclisi Eş Başkan Yardımcı Cemile Ehmed, kadın ve örgütlenmesinin devrim ilkelerine göre istenilen seviyeye ulaşamadığını söylüyor. Cemile, ataerkil zihniyetin kadın ideolojisine ve kişiliğine engel olduğuna ve bu nedenle eksikliklerin ortaya çıktığına dikkat çekerek, kadınların genellikle erk zihniyeti ve bakış açısıyla dünya siyasetini değerlendirdiğini belirtiyor.
Hêvî Mistefa ise, kadınların siyasi alanda bir noktaya kadar eksikliklerini giderdiğini ifade ederek, son yıllarda kadınların uluslararası arenada siyasi ilişkilere ve tartışmalara öncülük ettiğini ve siyasi partilerdeki rolünü ortaya koyduğunu vurguluyor.
Önder Abdullah Öcalan, 2004 yılında kaleme aldığı ‘Bir Halkı Savunmak’ adlı savunmasında şunları söylüyor: “Yüzyılımızı özgür kadın iradesinin yükseleceği bir toplumsal zaman olarak görmek gerçekçidir. Kadınlar için belki de yüzyıl gerekebilecek kalıcı kurumlar düşünüp oluşturmak gerekir. Kadın Özgürlük Partilerine ihtiyaç olabilir. Özgürlüğün temel ideolojik ve politik ilkelerini sağlayıp pratikleşmesini yürütmek, denetlemek, bu partilerin hem gerekçeleri hem temel görevleri olmalıdır.”
ROJAVA’DAKİ KADIN DİRENİŞİ DÜNYAYI ETKİLEDİ
2014 yılında Kobanê savaşındaki kadınların direnişinden sonra Arîn Mîrkan ve Rêvana Rojava’nın fedakarlıkları ve kadınların siyasi arenadaki rolü, Kürdistan ve dünyadaki tüm kadınların dikkatlerini Rojava’daki kadın devrimine çekmesini sağladı. Rojava’daki kadınların tüm alanlarda yeniden canlanması, DAİŞ’ten kurtarılan Şehba, Halep, Minbic, Dêrazor, Reqa ve Tebqa’daki kadınlara güç verdi ve kadınları örgütlenmeye, tüm alanlara katılmaya ve rollerini oynamaya teşvik etti.
Bununla beraber dünyanın farklı ülkelerinden onlarca enternasyonalist kadın Rojava Devrimi’nin sırrını öğrenmek için bölgeye akın etti. Bazıları, Kuzey ve Doğu Suriye’deki tüm kadınlar için özgürlük ilkesine olan inanca dayanarak örgütsel ve askeri çalışmalara katıldı.
‘KADINLAR ZİHNİYET GELİŞİMLERİYLE DEVRİME DAHA ÇOK ETKİ EDEBİLİR’
Minbic Yürütme Meclisi Eş Başkan yardımcısı Cemîle Ehmed şu şekilde ifade ediyor: “Kadınlar düşünce ve zihniyet alanındaki gelişimleriyle devrim üzerinde daha büyük bir etki yapabilirler. Kadınlar özgürlüğünde kendini temel almalıdır. Toplumun yürütmesinden kadını uzaklaşan zihniyeti bir kenara bırakmalı ve kendisini toplumun ideolojik, sosyal ve politik açıdan yürütmesinden sorumlu olarak görmelidir.”
